“فقط گل ها را ببر و پولش را هر وقت خواستی بده”!
2 روش سنتی و 4 روش نامتعارفِ غلبه به انبوه عرضه گل؛ همه کم آوردند!
گزارش تصویری یک رسانه از تولید بالای گل و انبوه اطلاعیه ها برای پاک کردن گل در منازل
مشکل مازاد تولید گل و نبود نیروی کار کافی برای فرآوری سریع گل زعفران، همواره وجود داشته است اما در سال 1398 این مشکل دوچندان شد و خسارت های زیادی نیز از محل کاهش شدید قیمت گل، نیاز به دپوی طولانی مدت و نهایتا جابه جایی زیاد و فساد گل به صنعت زعفران و کشاورزان وارد شد. در این خصوص رسانه دنیای زعفران گزارشی از وضعیت کمبود نیرو، ناکارآمدی روش های سنتی غلبه بر انبوه عرضه گل و انبوه اطلاعیه ها در خصوص فروش یا امانت سپاری گل تهیه کرده است که به هم میخوانیم. این گزارش نیمه دوم آبان امسال (1398) منتشر شده است.
به گزارش دنیای زعفران، به نظر می رسد بعد از گلدهی گسترده در مناطق زاوه و رخ و تربت حیدریه، در حال عبور از اوج برداشت و عرضه گل هستیم و قیمت گل هم به مرور در حال بهبود است. اما همه فعالان بازار اذعان دارند که طی یک هفته گذشته یک عرضه کم سابقه گل زعفران را شاهد بودیم که منجر به کاهش شدید قیمت گل، افزایش شدید دستمزد و درخواست های متعدد برای پاک کردن گل زعفران بودیم. چنانچه گزارش تصویری زیر نشان می دهد، در مناطق مختلف شهر مشهد شاهد نصب اطلاعیه هایی مبنی بر درخواست نیروی کار برای پاک کردن گل، یا پاک کردن گل در منازل بودیم؛ از نانوایی تا مساجد. در حاشیه شهر مشهد هم که مثل همیشه بازار توزیع گل بین منازل داغ است. با این حال حتی روش های کمترمتعارف مثل خشک کردن گل، نگهداری در سردخانه، انتقال به مناطق دور و پاک کردن نیمه مکانیزه هم جوابگو نبود. روش هایی که البته کارایی خوبی هم ندارند.
انبوه گل تولیدی در مزارع راهی بازار گل در تربت حیدریه می شود تا مشتری پیدا شود/ اما خریداران خانگی معمولا مقدار کمی خرید میکنند تا بتوانند طی یک شبانه روز آن را پاک کنند.
بازار گل تا پاسی از شب باز است اما انبوه گل هنوز در گوشه و کنار بازار به چشم میخورد
و گل هایی که همچنان هست ………….
حاشیه شهر مشهد در تسخیر ایستگاه های گل پاک کنی است اما باز هم کم است
این در حالی است که حاشیه شهر مشهد هم مثل همیشه مملو از ایستگاه های توزیع امانی گل برای پاک کردن است. برخی ایستگاه داران در میانه هفته گذشته (10 تا 17 آبان) بعد از تماس خبرنگاران دنیای زعفران، اعلام کردند که دیگر خرید گل ندارند چرا که ظرفیت پاک کردن ندارند.
تصویری از یک ایستگاه توزیع گل در حاشیه مشهد
انبوه گل مازاد توسط برخی ایستگاه داران خریداری و به حاشیه شهر مشهد اورده می شود. معمولا در یک نقطه تجمیع و بین اهالی توزیع می شود. اهالی با سپردن شناسنامه یا کارت ملی، گل تحویل میگیرند و بعد از پاک کردن در منزل، سرگل را تحویل ایستگاه دار میکنند.
برخی ایستگاه داران در میانه هفته گذشته (10 تا 17 آبان) بعد از تماس خبرنگاران دنیای زعفران درباره قیمت و شرایط خرید گل، اعلام کردند که دیگر خرید گل ندارند چرا که ظرفیت پاک کردن ندارند
راهکارهای جایگزین در روزهای انبوه گل زعفران
در حالیکه روش های رایج ( 2 روش “پاک کردن گل زعفران در محل” و “فروش و انتقال و توزیع در حاشیه شهرهای بزرگ” مثل مشهد) امسال پاسخگوی حجم بالای عرضه گل نبود، برخی روش های کمترمتعارف بیشتر مورداستفاده قرار گرفت.
انتقال گل به مناطق دور
در این شرایط که روش های سنتی (پاک کردن در منطقه، فروش گل به ایستگاه داران و توزیع در حاشیه شهر) پاسخگو نبود، گزارش های مختلف حکایت از آن دارد که امسال حجم زیادی گل از مناطق مرکزی خراسان رضوی به شهرستان های جنوبی و غربی و حتی استان های همجوار منتقل شده است. مثلا حجم زیادی گل از تربت و زاوه به شهرستان های کاشمر و گناباد ( که گلدهی در آن مناطق هنوز شروع نشده و از اواخر آبان آغاز می شود) منتقل شد. گزارش هایی مبنی بر ارسال مقداری گل هم به سمنان و اصفهان و … هم منتشر شد.
خشک کردن گل زعفران
راهکار دیگر خشک کردن گل زعفران است به نحوی که از فساد آن پیشگیری شده و بعد از فصل به مرور پاک شود. البته این روش کارایی مناسبی ندارد و سرگل حاصل به راحتی قابل استخراج نیست. علاوه بر آن زعفران حاصل شده از گل خشک، معمولا پر از نرمه است و رشته ها به صورت مناسب و کامل قابل جداسازی نیست.
نگهداری در سردخانه
برخی نیز گلها را در محیط سرد یا سردخانه نگهداری می کنند تا بعد از عبور از اوج عرضه گل و بهبود شرایط بازار نیروی کار، گل ها را عرضه کنند یا بین کارگران توزیع کنند. این روش البته کارایی بیشتری دارد اما تجربه ها نشان داده است که نگهداری گل به این روش هم صرفا در کوتاه مدت ممکن است و در برخی موارد موفقیت آمیز هم نبوده است. یکی از تجار بزرگ گل در گفتگو با ما تصریح کرد که حجم زیادی از گل را در اوج عرضه سال 97 در سردخانه خراب شده است چرا که گل زعفران بسیار حساس است و تنظیمات دما و نحوه توزیع گل بسیار مهم است. ضمن اینکه صرفا در زمان محدود میتوان گل را در سردخانه نگه داشت.
جستجو برای دستگاه؛ هر دستگاهی!
برخی دیگر نیز در جستجوی دستگاه برآمده اند؛ البته دستگاه های فعلی عمدتا کارایی ندارند اما برخی از آنها می توانند حداقل بخشی از فرآیند پاک کردن را انجام دهند و باری از دوش صاحبان گل بردارند. مثلا برخی صرفا گل برش خورده (قیچی خورده) را پاک می کنند. لذا زمان پاک کردن را کمی کوتاه تر می کنند.
با این حال تاکنون هیچ دستگاهی نتوانسته به صورت فراگیر اعتماد کشاورزان و ایستگاه داران را جلب کند. البته امیدهای زیادی به دستگاه هوشمند جدید ساخته شده توسط دانشگاه صنعتی شریف ایجاد شده است که هنوز به بازار عرضه نشده و طبق شنیده ها قرار است سال 1399 وارد بازار شود.
“فقط گل ها را ببر و پولش را هر وقت خواستی بده”!
در اثر این شرایط در هر حال قیمت گل زعفران شدیدا کاهش یافت. در برخی برهه ها دارندگان گل، از خریداران و رانندگان می خواستند که “فقط گل ها را ببر و پولش را هر وقت خواستی بده”! لذا قیمت رسید به 30 هزار تومان و بعضا کمتر. در این شرایط سوال اساسی این بود که چرا تعاون روستایی برای خرید گل ورود نکرد؟
این نهاد در سال قبل (1397) با کمک اتحادیه تولیدکنندگا و برخی ایستگاه داران حجم زیادی گل خریده بود. اما در سال جاری یک حاشیه سود فوق العاده برای ایستگاه داران ایجاد کرد. به نحوی که با شروع خرید حمایتی قیمت زعفران بالاتر رفت و با عرضه عمده گل، قیمت گل شدیدا کاهش یافت. البته طبیعتااین نهاد هم باید گل ها را به یکی از روش های فوق پاک میکرد و تاثیر واقعی بر بازار نداشت (چون واقعا ظرفیت گل پاک کنی کم است) اما می توانست حداقل از نظر روانی به بازار کمک کند. همانگونه که در بازار سرگل این کار را کرد.